Herken je dit?
Je kind komt moe, boos of verdrietig uit school, elke dag weer. Als je vraagt hoe het was op school geeft het als antwoord; saai of stom! Het vertoont teruggetrokken of juist explosief gedrag en ook de resultaten op school laten te wensen over. Je hebt geen idee wat er aan de hand is, maar ziet dat het naar school gaan elke dag een strijd lijkt voor je kind. Je kind wordt regelmatig gepest of raakt regelmatig verwikkeld in ruzie op school. Thuis is het gedrag van je kind vaak precies het tegenover gestelde en zie je een creatief en intelligent kind. Je snapt er dan ook niks van dat het op school zo moeizaam verloopt met andere kinderen en dat het voor bepaalde vakken slechte punten haalt. Bij veel van deze kinderen zie je dat het zelfvertrouwen en het zelfbeeld laag zijn.
“Huiswerk/leerwerk kost je kind veel energie en regelmatig biedt je kind veel weerstand tegen het maken van huiswerk!”
Wat is er aan de hand?
Hoogstwaarschijnlijk is je kind in meer of mindere mate hoogsensitief. Dit betekend extra gevoelig voor sfeer en prikkels uit de omgeving. Hierdoor kan het zich vaak lastig concentreren en heeft bijna altijd meer moeite om op school te presteren te komen. “Het zit er wel in, maar komt er niet uit”, is een veel gehoorde uitspraak. Veel van deze kinderen worden vaak onterecht gediagnosticeerd met gedragsstoornissen als AD(H)D en PDD-Nos. Daarnaast hebben ze ook vaak een leerprobleem als Dyslexie of Dyscalculie.
Wat betekent dit voor je kind?
Veel hoogsensitieve kinderen staan op school onder hoogspanning. 
Het is druk in de klas en er gebeurt van alles. Deze prikkels komen allemaal binnen en ze hebben geen idee hoe ze de vele prikkels kunnen filteren. Daarnaast worden er van je hoogsensitieve kind ook bepaalde resultaten verwacht waar het vaak niet aan kan voldoen. Je kind wil wel, maar het lukt niet. Dit betekent vaak dat een kind in eerste instantie extra zijn best gaat doen. Wanneer dan keer op keer blijkt dat, na veel inspanning de tafels nog steeds niet lukken of het proefwerk spelling weer onvoldoende is, verliest een kind vaak de motivatie. Hiermee is de tendens gezet voor een negatieve spiraal waar ze nog maar moeilijk uit komen zonder hulp. Elke keer weer probeert je kind een voldoende te halen en steeds lukt het niet. Veel van deze kinderen reflecteren dit op zichzelf door zich aan te praten dat ze dom zijn. Het zelfbeeld wordt steeds lager en van het zelfvertrouwen blijft weinig over. Het is dan ook niet verwonderlijk dat school door deze kinderen als zwaar wordt ervaren. In sommige gevallen zelfs zo zwaar dat ze helemaal niet meer willen. Als ouders sta je dan met je handen in het haar en hoopt dat er iemand is die ervoor kan zorgen dat je kind zich weer beter gaat voelen.
Helaas gebeurt het maar al te vaak dat de hulp die wordt ingezet niet de juiste is. Dyslectische kinderen die in langdurige trajecten worden geplaatst voor extra begeleiding die alleen maar heel zwaar belastend zijn en niet het probleem bij de oorzaak aan pakken. Het kind laat vaak veel weerstand zien, wanneer geadviseerd wordt om veel extra te lezen met je kind. De wat oudere kinderen zoeken vaak allerlei excuses en uitvluchten om maar niet te hoeven doen wat er van ze verwacht wordt en weten hun omgeving vaak prima emotioneel te bespelen. Vaak ontstaat er binnen het gezin strijd en dat is iets wat je als ouders niet wil.
Wat helpt wel?
Hoogsensitieve kinderen verwerken hun informatie op een andere manier dan dat wij gewend zijn. Dit geldt ook voor de leerstof die op school wordt aangeboden. Hoogsensitieve kinderen verwerken hun informatie bij voorkeur vanuit de rechter hersenhelft. Op school maakt men vaak gebruik van functies die vanuit de linkerhersenhelft worden aangestuurd. Dit leidt tot conflicten. Belangrijk is dus om na te gaan of je kind inderdaad hoogsensitief is. Er bestaat een test die je kan invullen om antwoord op deze vraag te krijgen. De test vind je op onze website; www.edu-smart.nl.
Wanneer je de test hebt ingevuld en het er inderdaad op lijkt dat je kind hoogsensitief is, is het van belang dat je kind (en ook jij als ouder) leert hoe het met dit gegeven om kan gaan. Zoals eerder aangegeven vraagt dit een compleet andere aanpak, ook op school!!! Onderstaande afbeelding van de verschillende hersenhelften zal dit duidelijk maken.
We gaan er vaak vanuit dat logisch denken iets is wat iedereen als vanzelf zou moeten kunnen. Zoals je in bovenstaande afbeelding kunt zien is dat geen vanzelfsprekendheid wanneer we onze informatie bij voorkeur vanuit de rechter hersenhelft opnemen en verwerken. En zo is het ook met het verwerken van veel tekst, analytisch en rationeel denken op een lineaire manier (uit het hoofd leren van rijtjes-woordjes, maar ook spellingsregels).
Ook plannen en structuur aanbrengen is lastig voor een hoogsensitief kind. Wanneer hen dit niet wordt aangeleerd zullen ze daar steeds meer problemen door krijgen.
Tips voor op school
Uit onderzoek blijkt dat op dit moment slechts 4 tot 6 procent van de leerkrachten bekend is met hoogsensitiviteit. Het is dan ook niet verwonderlijk dat dit gegeven op school vaak totaal niet herkend/erkent wordt. De eerste stap om je kind te helpen is dan ook het op de hoogte brengen van de leerkracht van je kind. 
Wanneer je kind een ontvankelijke meester of juf voor de klas heeft staan die in staat is om zich in te leven in de behoeften van je kind zal je hoogsensitieve kind zich veilig en op zijn plek voelen. Heeft hij het gevoel geaccepteerd te worden en durft hij zichzelf te zijn. Een kind wat zich veilig voelt en zichzelf durft te zijn zal geen probleem gedrag vertonen.
“Wanneer de leerkracht meer inzichten krijgt in hoogsensitiviteit en hoe deze kinderen hun informatie anders verwerken, is hij/zij in staat hier rekening mee te houden bij het aanbieden van de lesstof.”
Hieronder staan de belangrijkste dingen op een rij:De leerkracht is één van de belangrijkste personen in het leven van je kind, naast uiteraard jullie als ouders en eventuele broertjes en zusjes. Vandaar dat het zo belangrijk is dat ook de leerkracht weet welke behoeften jouw hoogsensitieve kind heeft.
Een hoogsensitief kind;
- Heeft vele kwaliteiten, zoals creatief zijn en een groot inlevingsvermogen.
Een leerkracht helpt je kind door aanspraak te maken op zijn kwaliteiten en door de functies van de rechter hersenhelft aan te spreken tijdens het leerproces.
- Heeft meer tijd nodig om informatie te verwerken.
Een geduldige en ontspannen houding naar je kind zullen stimulerend werken. Een harde stem, een ongedurige blik of straf werken averechts en zullen het zelfvertrouwen van een hoogsensitief kind aantasten.
- Is sneller overprikkeld.
Als het kind de ruimte krijgt om even te ‘ontladen’ door bijvoorbeeld even een rondje over de gang te mogen lopen zal het daarna beter in staat zijn zich te richten op zijn werk.
- Is gevoelig voor de manier waarop boodschappen worden over gedragen.
Wanneer de boodschap niet overeenkomt met de houding zal een hoogsensitief kind hierdoor in de war raken. Het is dus belangrijk dat de gesproken woorden van een leerkracht overeenkomen met eenzelfde houding.
- Heeft moeite met het aanbrengen van structuur en planning.
Jouw kind is geholpen met een vast dagprogramma. Dit geeft duidelijkheid en biedt veiligheid.
- Voelt zich niet overal even fijn in de klas.
De leerkracht doet er goed aan met je kind te overleggen waar het graag wil zitten. Wanneer het kind door de leerkracht ergens wordt geplaatst waar het te veel prikkels binnen krijgt (zoals vooraan in de klas) zal het zich minder prettig voelen en minder goed kunnen concentreren.
- Leert anders.
Wanneer een hoogsensitief kind langdurig moet luisteren naar uitleg zal het veel van de informatie niet kunnen opslaan. Kort duidelijke instructies werken beter.
Automatiseren van auditief aangeboden stof gaat vaak moeizaam. Dit betekend echter niet dat ze het niet kunnen. Wanneer de stof gecombineerd wordt aangeboden (auditief/visueel/kinesthetisch) lukt het hen wel!
- Heeft lichaamsbeweging nodig om de hersenen actief te houden.
Wanneer een hoogsensitief kind niet in staat is om binnen de gestelde tijd een test of toets af te werken is het geen goed idee om dit in de pauze of tijdens de gymlessen af te maken. Een hoogsensitief kind presteert beter wanneer mentale en fysieke inspanning met elkaar worden afgewisseld.
Tips voor thuis
- Geef je kind ruimte voor ontspanning en laat je kind mee denken in het zoeken naar oplossingen voor probleemsituaties.
Het is verwonderlijk te merken hoe goed deze kinderen in staat zijn om aan te geven wat ze nodig hebben. Doe dit door ze vragen te stellen. Vragen als; Hoe zou jij dit doen? Wat vind jij belangrijk? Waarom lukte het je niet? Dit stelt je in staat om te blijven communiceren met je kind en minder snel verstrikt te raken in emoties als boos zijn en machteloosheid.
- Daarnaast zou je er goed aan doen om je kind te leren omgaan met deze hoogsensitiviteit. Desnoods met hulp van buitenaf.
Wanneer je kind leert hoe het minder last heeft van prikkels van buitenaf is het beter in staat om zich te concentreren en zal ook je kind minder snel reageren op emoties uit de omgeving. Onderaan dit artikel vind je een oefening die hierbij kan helpen.
- Zorg dat je kind een goede uitlaatklep heeft in bijvoorbeeld sport, muziek of andere creatieve activiteiten.
| Activiteiten ondernemen met het hele gezin, bij voorkeur in de natuur, helpen je kind ontladen. |
- Realiseer jezelf dat je kind zich soms onuitstaanbaar kan gedragen vanuit onvermogen en niet met de bedoeling om het jou lastig of moeilijk te maken.
Stel grenzen aan het gedrag van je kind, maar zorg ervoor dat je niet je kind afkeurt. Dus wanneer een kind zich onbehoorlijk gedraagt zeg dan niet; Je bent een vervelend of lastig kind, maar zeg; Ik vind wat je nu doet heel vervelend. Hoogsensitieve kinderen zijn ontzettend opmerkzaam als het gaat om deze nuance verschillen en zullen het laatste anders interpreteren als het eerste. In het laatste geval zullen ze je opmerking reflecteren op hun gedrag. In het eerste geval op hun persoonlijkheid. Blijf hier alert op!
- Visualiseer met je kind!
Hoogsensitieve kinderen vinden het makkelijk om in beelden te denken. Hierdoor zijn ze in staat om, door gebruik te maken van beelden, beter bij zichzelf te blijven.
Prikkels die vanuit de omgeving binnen komen zorgen voor extra druk. Zeker wanneer er mensen in de omgeving zijn die zich rot of verdrietig voelen, zoals bijvoorbeeld op school. Ze zijn dan net een spons en kunnen zich zomaar ineens ook rot of verdrietig gaan voelen. Dit kan zelfs wanneer er bij hen zelf geen directe aanleiding is om deze emoties te ervaren. Leer je kind zich hiervoor afsluiten!
Nu zal je denken; Ja dat wil ik wel, maar hoe?
Nou dat ga ik je vertellen.
’s Morgens voor jullie de dag beginnen kun je een heel simpel visualisatie oefeningetje doen wat je helpt om prikkels van buitenaf bij je kind weg te houden.
Oefening: Sluit heel even je ogen (dit kan op het toilet of zelfs bij het tandenpoetsen en kost dus eigenlijk geen extra tijd) en maak een beeld van jezelf. Zie jezelf staan en plaats een schild om je heen. Zelf stel ik me altijd voor dat ik in een ei kruip. Dit schild beschermt je tegen prikkels uit de buitenwereld. Geef het een aangename kleur (mijn ei is goud van kleur) en voel hoe rustig het is in je ei. Als je dan een beeld hebt gevormd van jezelf in een schild wat mooi is en rustig aanvoelt zeg dan (hardop of in gedachte); Nu komen er alleen nog maar prikkels binnen die fijn voor me zijn. Alle vervelende dingen houdt het schild tegen.
| Deze oefening vind je misschien gek of vreemd, maar ik doe het zelf al jaren en het helpt! Alle kinderen waar ik tot nu toe mee gewerkt hebben vinden het heerlijk om in hun ‘ei’ te gaan zitten en doen dit dagelijks. Probeer het maar eens uit en als het je helpt maak er dan een gewoonte van. Ook als je kinderen veel last hebben op school van de drukte in hun klas is het ideaal om ze elke morgen even deze oefening te laten doen. Vraag ze ’s middags maar eens of het geholpen heeft. In ons gezin is het heel normaal om elke ochtend tijdens het tandenpoetsen even met zijn allen in ons eigen ‘ei’ te kruipen. |
Heb je wat aan deze tips? Wil je er nog meer? Of heb jij zelf tips?
Laat het ons weten! Schrijf je vraag of tip in het commentaarveld hieronder.
Wanneer je er na het lezen van deze tips vragen hebt of er in een specifieke situatie niet uit komt met je hoogsensitieve kind, schroom dan niet om contact met mij op te nemen via patricia@edu-smart.nl.
Een hoogsensitieve groet,
Patricia van Turnhout